Mai vừa ra khỏi giấc ngủ nhọc mệt và nặng nề. Đầu nàng nặng trĩu, đầu óc trống rỗng một màu xám xịt tối đen. Tâm trí nàng lại bắt đầu len lỏi những suy nghĩ sầu thảm. Nàng nghĩ đến mẹ, đến gia đình, đến những cảnh thiếu thốn của những ngày đã qua, rồi hôm nay, ngày mai, và cả cuộc đời gieo rắc gia đình nàng. Mũi nàng bắt đầu cay, mắt ngấn lệ, nhức nhối.

      Mai choàng người dậy một cách uể oải như vừa trải qua cơn bệnh. Nàng đến bên ô cửa nhỏ, mắt chăm chú nhìn cảnh vật say sưa, rồi những mái nhà tranh, cánh rừng cao su bạt ngàn xa tít hiện ra với những hình thù rõ rệt. Nàng hít một hơi thật sâu, cảm thấy sung sướng và nhẹ nhàng. Vị ngọt lịm của gió trời ban mai, ánh nắng vàng tươi không nồng và trong như lọc mơn man khắp da thịt, nàng chóng quên đi buồn đau, quên đi những nặng nề, vất vả của những ngày qua. Những ngày mót lúa ở ngoài đồng, chở củi, mò cua, đào sắn, tỉa đậu trên những ngọn đồi đầy nắng gắt. Rồi hôm nay, sự khó nhọc nào sẽ lại tiếp tục đè nặng lên đôi vai nhỏ bé của nàng, nàng không muốn nghĩ đến một chút nào, không muốn một chút nào cả! Nàng muốn một sự tĩnh lặng, không có tiếng khóc vì đói của trẻ con, không có tiếng chửi nhau vì tranh từng thùng nước ở ngoài miệng giếng nhỏ, chai dầu đong vơi, đong đầy. Nàng nhắm mắt và dường như nàng thấy đôi vai gầy của mẹ, khuôn mặt mẹ nhăn nhúm một cách khổ sở, rồi những nỗi lo âu lại vây kín nàng…
      Những đứa em Mai vẫn đang còn ngủ. Chúng nó vẫn nằm ôm lấy nhau. Dưới manh áo rách nát, da chúng nó xanh xao và mỏng manh. Từng đàn ruồi bay vo vo, thỉnh thoảng táp lại, bám lấy cặp lông mi két rử dính từng đám hôi hám và dơ bẩn của bọn trẻ. Mai nhìn em, và nghĩ hẳn khi thức dậy chúng sẽ khóc lả đi vì đói. Nàng bồi hồi và lo sợ. Sự kiếm ăn giờ đã một khó khăn. Trời vào hạ, kéo theo sự đói kém chen lẫn từng nhà. Những cánh đồng nứt nẻ không còn sót lại một hạt lúa. Phải chi còn để nàng có thể mót, kiếm về được một lượm, rồi để dưới chân vò nát, vét hột thóc, giả lấy gạo, mẹ và chị em nàng sẽ có một bữa cơm thật nóng, quay quần bên nồi cơm đang bốc hơi, nụ cười ai nấy đều nở trên bờ môi.
      Khắp sông suối đều cạn, mọi nhà đều thiếu nước ngọt để dùng. Mai nhanh nghĩ đến việc gánh nước thuê cho bà Tám. Trong làng chỉ có bà là khá giả nhất, xây nhà gạch và có con trai học ở trường tỉnh. Hẳn bà sẽ cần đến Mai, cô gái 17 nhanh nhẹn và tháo vát, sẽ đem về cho bà những thùng nước trong và ngọt trên giếng nước nhà cụ Chính xóm bên. Và bà sẽ trả công cho Mai.
      Mai vuốt lại mái tóc cách vội vã, rồi lấy cái áo đắp lên cho mấy đứa em. Nàng chạy thật nhanh qua nhà dì Bưởi hàng xóm, vay mượn một nắm gạo để về nấu cháo cho các em và mẹ. Và mỗi lần như thế, Mai không khi nào không nhận lấy lời than vãn và chửi bới của dì Bưởi:
- Ăn cho lắm vào! Đã nghèo rồi còn vay với mượn! Nội trong ngày hôm nay phải trả cho tao đấy nhá! Cả nhà tao cũng đang đói rồi đây này.
      Mai lầm lũi bước thật nhanh về nhà, cố giấu sự nghẹn ngào trong nước mắt...Trong phút chốc, nàng đã nấu xong nồi cháo. Cháo trắng chỉ với muối, không thịt thà, không gia vị, ít ỏi và lỏng lẽo, nhưng cũng đủ làm cho mẹ và các em nàng bớt đói. Và nàng cũng sẽ yên tâm đi làm. Nghĩ đến mẹ, Mai chỉ muốn oà khóc. Mẹ nàng đã yếu lắm rồi, những trận ốm làm bà cằn cỗi đi nhiều hơn. Mắt bà đã không còn nhìn thấy, nó ngả một màu vàng đục đến ghê sợ. Bà đã khóc đến tàn thân, khóc vì sự ra đi đột ngột của chồng để lại một bầy con nheo nhóc, khóc vì cuộc đời nghèo đói cứ bám víu lấy bà mà từ lúc sinh ra bà đã thấy nó rồi…
      Mai quẩy hai thùng nước men theo con đường tắt gồ ghề đá lên nhà bà Tám. Nàng băng qua những tàn phượng đang cháy lập loè rực đỏ. Mai cũng đã từng ao ước có một lần được đi học, nàng liên tưởng đến những tà áo trắng, sao mà đẹp và quý giá. Rồi lại những chiếc bút xinh xinh, trang giấy thơm, mọi thứ đều mang một màu hồng xinh đẹp. Sẽ có những ngày thi hồi hộp và lo lắng; những buổi chia tay bạn bè, thầy cô khi hè đến, Mai nghĩ mình sẽ oà khóc lên mất! Nhưng những suy nghĩ đó vụt tắt dần khi hình ảnh gia đình nghèo đói tràn về trong tâm trí Mai. Nó như một đám mây đen đầy bão tố, phá tan bầu trời hồng xinh đẹp. Nó phải chăng là bức tường sắt to lớn ngăn cách những ước mơ của nàng. Mà những ước mơ ấy thật nhỏ nhoi biết chừng nào. Mai cố xua đi những ý nghĩ và nàng vội bước nhanh….
      Mai đặt hai thùng nước xuống sân. Qua cánh cổng, nhìn vào khoảng sân rộng,  Mai chợt thấy người con trai thư sinh đang ngồi trên chiếc ghế đá đọc sách say sưa. Đó có lẽ là con trai bà Tám. Người con trai ấy có làn da thật trắng. Chiếc kính cận của chàng làm tăng thêm phần sang trọng và tri thức. Đôi môi chàng hồng mịn, tóc chàng lồng bồng lộ rõ vừng trán rộng. Chàng có một nụ cười lặng lẽ làm ngây ngất bao tâm hồn của những cô gái. Mai chợt bất giác run lên, nàng nghe tiếng đập của trái tim mình mỗi lúc một rõ rệt quá. Má của nàng đã đỏ hây, mắt thêm màu trong sáng. Da trời vội vã xanh lơ lơ, thứ màu xanh e lệ. Mai bỗng nghĩ đến những mơ ước xa xôi….  Nhưng, hồn nàng trở lại trong đen tối, vẫn đục và thất vọng. Tâm trí nàng chợt nghe những tiếng rì rào trầm buồn vô vọng. Có thể cùng trò chuyện và gặp gỡ chàng ấy được không? Một ngăn cách quá lớn cho một người con gái mặc cảm vì nghèo đói, xấu xí và tội nghiệp. Nàng lén lút nhìn và chợt quay đi. Và ngày hôm đó, Mai đã không gánh nước thuê cho bà Tám, nàng đến những gia đình khác, xin và gánh nước thuê cho họ….
      Mùa thu năm ấy, mưa gió lầy lội khắp các lối đi. Lòng xóm giờ hoá ra lòng cống. Mấy cái rãnh hai bên đường ngập toàn bùn và rác rưởi. Gió thoang thoảng đưa mùi tanh nồng đến lợm giọng. Trong căn nhà mái lá tranh liêu xiêu và tối tăm, mấy chị em Mai ôm lấy nhau để truyền hơi ấm. Thằng Tí khóc ré lên vì sợ. Mẹ Mai sờ soạng từng đứa con, cố giỗ dành chúng. Mấy gia đình trong làng cũng đều đói rét và khổ sở. Nhưng mỗi nhà  đều chiu đựng cách âm thầm và lặng lẽ, không than thở với láng giềng hàng xóm. Vì ai nấy đều biết rằng mọi người cùng khổ cực như nhau.
      Một buổi chiều, khi mẹ và các em nhịn đói suốt cả buổi, Mai vá lại mang áo rách rồi hỏi mẹ:
- Mẹ à, con định ra đánh một ít cá ở ngoài suối xem sao.
      Mẹ Mai sờ soạng, nắm lấy bờ vai nàng rồi nói:
- Mấy hôm nay mưa bão dữ dội, giờ hẳn nước suối chảy mạnh. Đừng đi nữa con, nguy hiểm lắm, con qua xem mượn ít gạo ở nhà hàng xóm xem sao.
- Giờ trong xóm, nhà nào cũng thiếu gạo để ăn, lấy đâu cho nhà mình mượn. Mấy em cũng đã nhịn đói từ sáng đến giờ, mẹ cứ hãy để con đi, may ra kiếm được chút về đem bán đổi lấy gạo. Mẹ đừng lo lắng, con sẽ cẩn thận.
      Mẹ nàng thinh lặng hồi lâu rồi nói:
- Con nhớ cẩn thận. Con có mệnh hề gì, mẹ và các em cũng không còn muốn sống nữa.
- Dạ mẹ, con còn phải tiếp tục sống để chăm sóc cho các em khôn lớn nữa mà. Mẹ cũng hãy vì con mà tiếp tục sống.
      Mẹ Mai vén lấy tà áo lau giọt nước mắt. Nàng cũng ôm lấy mẹ rồi đứng dậy mở cửa liếp đi ra. Mấy đứa em nàng ngồi trong ổ rơm, ngơ ngác nhìn nhau đợi chị về…
      Từng đợt nước đập vào khe đá trắng xóa và dữ dội. Da thịt Mai bắt đầu thâm tím lại vì lạnh. Nàng mò mẫm trong làn nước lạnh buốt. Rồi chợt mắt nàng hoa lên, môi mím lại, chân khuỵu xuống vì trượt phải một hòn đá bám dính đầy rong rêu. Hai cánh tay khẳng khiu run lên, cố nắm lấy những nhánh cây vươn ra. Nhưng dòng nước chảy mạnh không dễ dàng buôn tha. Bốn bề trở nên sắc tím. Mai hét lên, vùng vẫy. Mơ hồ nàng nghe thấy tiếng khóc rất xa của mấy đứa em ở bên tai, trong đầu Mai chứa cả một thế giới quay cuồng. Nàng thấy lại những ngày khổ sở, nhọc nhằn. Những buổi đi làm khó nhọc, những ngày nhận được tiền làm thuê mua gạo về cho gia đình, những bữa cơm nóng hổi ngày mưa, những lúc mấy đứa em vui đùa giằng co chiếc bánh Gai nàng mua cho chúng.
      Rồi những hôm mót lúa rả người ở ngoài đồng, tiếng vỏ lúa xát vào da thịt. Đó là những ngày no đủ. Nhưng đến những ngày nhịn đói như hôm nay, nàng nghe thấy tiếng chửi mắng của dì Bưởi… Bấy giờ, chỉ còn tiếng nước ồ ạt chảy siết, tiếng gió xào xạc qua vách núi và Mai đã đi vào một thế giới khác, một thế giới nhàn hạ và êm ả hơn cuộc đời của nàng…
      Người trong làng ra sức tìm kiếm Mai và họ trông thấy nàng nằm cô quạnh trên bậc đá. Tóc Mai rũ rượi, người sưng húp lên và tím ngắt. Hết thảy mọi người đều không cầm được nước mắt. Họ gom góp nhau mua cho Mai một cái hòm nhỏ, rồi đưa nàng ra cánh đồng, chôn vào bãi tha ma.
      Khi trở về, họ thấy mẹ Mai cùng những đứa con ngồi ở đầu làng, trông về phía cánh đồng như mông đợi một điều gì. Bà mẹ già không ngừng khóc và kêu lên:
- Sao con tôi khổ thế này! Mai ơi!
      Thằng Tý ngồi trong tay mẹ òa khóc theo. Mấy đứa lớn hơn thì ngồi ôm lấy nhau cùng khóc và gọi tên chị. Và họ thấy một cái cảm giác đến ghê sợ, đến nghẹt thở đè nén lên tâm can họ. Rồi đây, những người ở lại sẽ sống thế nào khi cái nghèo khổ cứ theo đuổi mà không biết bao giờ dứt.